Tanrıdoğuran Mövlüdü kilsəsi 1896-cı ildə xeyriyyə vəsaitləri hesabına inşa edilmiş və ilkin olaraq Stanislavski (Azadlıq pr.) və Balaxanı (Füzuli) küçələrinin kəsişməsində yerləşmişdir. Kilsə görünüşcə Üç üqnum-Sergiyev lavrasının yeməkxana kilsəsinə oxşayırdı. Bina rus-bizans üslubunda inşa edilmiş və gözəlliyinə görə şəhərin ən yaxşı binaları arasında ilk yerlərdən birini tuturdu. Kilsə kompleksinə kilsədən başqa məktəb və zəhmətsevərlik evi də daxil idi.
1925-ci ildə SSRİ-də ilk elektrikləşdirilmiş dəmiryolunun Sabunçu vağzalının tikintisi ilə əlaqədar olaraq kilsə yaxınlığında yerləşən bütün tikililərlə birlikdə sökülmüşdür. Onun əvəzinə 1926-cı ildə Yuxarı Priyut (Şamil Əzizbəyov) küçəsində yeni kilsə inşa edilmiş və indiyə qədər də orada yerləşir. 28 aprel 1926-cı ildə böyük müqəddəsləşdirmə mərasimini mitropolit Pyotr (Sergeyev) icra etmişdir.
Daha sonra, 1937-ci ildə kilsə bağlanmış və kazarma kimi istifadə edilmişdir. 1944-cü ildə bina Rusiya Pravoslav Kilsəsinə verilmiş və kilsəyə Stavropol-Bakı Yeparxiyasının kafedral kilsəsi statusu verilmişdir. 1946-cı ildə Azərbaycanın pravoslav kilsələrinin keşişi protoierey Sergiy Kazanskinin əməyi sayəsində kilsənin yanında müqəddəs Sergiy Radonejskinin şərəfinə əlavə tikili inşa edilmişdir.
1997-ci ildə kilsəni bütün Gürcüstanın müqəddəs Patriarx-Katolikosu II İliya ziyarət etmişdir.
2001-ci ildə kilsəni Moskva və bütün Rusiyanın patriarxı II Aleksiy ziyarət etmiş və bütün gecə oyaq qalma mərasimini keçirmişdir.
2019-2021-ci illərdə Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə kilsədə kilsə kompleksinin inşası və yenidən qurulması üzrə irimiqyaslı işlər aparılmışdır. Kilsə tamamilə bəzədilmiş, daşdan oyma ikonostas və kivotlar quraşdırılmış, prixod evi inşa edilmişdir. 14 noyabr 2019-cu ildə Moskva və bütün Rusiyanın müqəddəs patriarxı Kiril kilsəni ziyarət etmiş və işlərin gedişi ilə tanış olmuşdur.
Kilsədə Müqəddəs Məryəmin “Dostoyno yest”, müqəddəs Möcüzə göstərən Nikolayın və Şəfa verən Panteleimonun ehtiramla anılan, XIX əsrdə Müqəddəs Afon dağında yazılmış ikonaları vardır.
Məbəd 1909-cu ildə 206-cı piyada Səlyan alayının kilsəsi kimi inşa edilmişdir. İlkin olaraq ona Arxangel Mixail adı verilmişdir. Sövet dövründə kilsə ilk
Bakı Yeparxiyasının Dini-Mədəni Mərkəzində Yeparxiya idarəsinin katibi arximandrit Aleksiy (Nikonorov) ilə Moskva azərbaycanlılarının Milli-Mədəni Muxtariyyət ...
317
25.11.2021
